Zatrudniamy pracowników młodocianych. Czy wobec pracownika zatrudnionego w celu przygotowania do zawodu można zastosować kary porządkowe wynikające z Kodeksu pracy?
Pracodawca może stosować wobec pracownika młodocianego zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego kary porządkowe, o których mowa w Kodeksie pracy.
Kodeks pracy przewiduje sankcje wobec pracowników, którzy ze swojej winy nieprawidłowo realizują albo w ogóle nie realizują obowiązków pracowniczych. Wśród tych sankcji możemy wyróżnić kary porządkowe (upomnienia, nagany lub pieniężna), które pracodawca może nałożyć na pracownika w wymienionych, konkretnych sytuacjach (art. 108 kp).
Kary porządkowe: kiedy i za co można je stosować?
Kara upomnienia i nagany może zostać nałożona na pracownika za:
- nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
- naruszenie przyjętego sposobu potwierdzania przybycia do pracy i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Natomiast karę upomnienia, nagany lub pieniężną (wybór rodzaju kary należy do pracodawcy) pracodawca może nałożyć na pracownika, który:
- nie przestrzega przepisów bhp,
- nie przestrzega przepisów przeciwpożarowych,
- opuści pracę bez usprawiedliwienia,
- stawi się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
- będzie spożywał alkohol w czasie pracy.
Zanim jednak kara zostanie zastosowana, pracodawca musi najpierw wyjaśnić sytuację i ustalić, czy pracownik faktycznie zawinił (wina pracownika jest podstawową przesłanką stosowania kary porządkowej). W tym celu pracodawca powinien obowiązkowo wysłuchać obwinionego pracownika, a jeśli zarzuty i wina się potwierdzą – może ukarać pracownika jedną z wymienionych kar porządkowych.
Co istotne, kara porządkowa nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od momentu, w którym pracodawca dowiedział się o okoliczności uzasadniającej ukaranie i po upływie 3 miesięcy od popełnienia przekroczenia przez pracownika.
Jeśli pracodawca wybierze karę pieniężną, powinien pamiętać o kodeksowych limitach. Kara pieniężna za jedno przekroczenie nie może przewyższać kwoty jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Może być oczywiście niższa, nawet symboliczna, jednak nie może przekroczyć tak ustalonego limitu.
Pracownik młodociany a kara porządkowa
Kodeks pracy nie zabrania wprost pracodawcy nałożenia na pracownika młodocianego kary porządkowej. Wręcz przeciwnie – formalnie ją dopuszcza, stanowiąc, że kary porządkowe dotyczą pracowników, czyli wszystkich osób zatrudnionych na etatach. Co więcej, nie ma ograniczenia stosowania takich kar nawet wobec pracowników szczególnie chronionych przez prawo pracy. Oznacza to, że np. karę nagany za nieusprawiedliwione spóźnienie do pracy może otrzymać nawet pracownik w wieku przedemerytalnym czy ciężarna pracownica.
Z drugiej jednak strony wątpliwości pracodawcy może budzić fakt, że pracownicy młodociani zatrudnieni w celu przygotowania zawodowego to szczególni pracownicy, wobec których należy przede wszystkim stosować środki wychowawcze (o czym wprost stanowi Kodeks pracy w art. 196 dotyczącym wypowiedzenia młodocianemu pracownikowi umowy o pracę). Wydaje się jednak, że zastosowanie wobec młodocianego kary porządkowej – jeśli oczywiście okaże się ona uzasadniona po przeanalizowaniu wszystkich okoliczności sytuacji – nie będzie stało w sprzeczności z tą zasadą. Dlatego też, moim zdaniem, pracodawca może ukarać pracownika młodocianego karą porządkową.
Podstawa prawna:
- art. 108–109, art. 196 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).
Katarzyna Wrońska-Zblewska
prawnik, specjalista prawa pracy
ekspert portalu PortalKadrowy.pl
