Po dziesięciu latach zostałem zwolniony z pracy i nie dostałem odprawy.

Jakie muszą zostać spełnione przesłanki, aby otrzymać odprawę i w jakiej wysokości ona przysługuje? Takie pytanie zdał nam jeden z Czytelników. Standardowo przekazaliśmy je do Kancelarii Radców Prawnych „AMC Mianowska, Chwastek”. Odprawa jest to szczególne świadczenie pieniężne, które pracownik otrzymuje jednorazowo m.in. w wypadkach opisanych w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracownika (powszechnie określana jako „ustawa o zwolnieniach grupowych”).

Funkcją odprawy jest rekompensata pieniężna dla pracownika z tytułu utraty miejsca pracy. Przysługuje ona zarówno, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje w trybie zwolnień grupowych jak i w trybie zwolnień indywidualnych.

Ze zwolnieniami grupowymi mamy do czynienia w przypadku, o którym mowa w art. 1 w/w ustawy tj. w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

W przypadku rozwiązania stosunku pracy w drodze porozumienia bierze się pod uwagę tylko takie porozumienia, które zostały zawarte z inicjatywy pracodawcy i dotyczą co najmniej 5 pracowników.

Zwolnienia indywidualne mają miejsce w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1. Jak widać przepis art. 10 w/w ustawy wymaga, aby w przypadku zwolnień indywidualnych przyczyna niedotyczącą pracownika stanowiła wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy.

Jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 osób to pracownikowi nie przysługuje prawo do odprawy, chyba, że co innego wynika z umowy o pracę bądź innego aktu prawnego regulującego stosunek pracy.

Podkreślić należy, jak już wspomniano, iż odprawa może należeć się nie tylko w sytuacji otrzymania wypowiedzenia od pracodawcy ale także gdy następuję rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron. W tym drugim wypadku jednak tylko wtedy, gdy z propozycją rozwiązania umowy i zawarcia porozumienia występuje pracodawca. Oczywiście dalej ważne dla uzyskania odprawy są przyczyny rozwiązania umowy tj. generalnie utrata zatrudnienia z przyczyn zaistniałych po stronie pracodawcy.

W jakiej wysokości przysługuje odprawa?

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracownika wysokość odprawy zależy od stażu pracy u danego pracodawcy. Art. 8 ust. 1 stanowi bowiem, że  pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Wysokość odprawy ustala się jak przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy przy czym jej wysokość nie może przekroczyć kwoty 15 krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących w dniu rozwiązania stosunku pracy.

W przypadku zwolnień indywidualnych unormowania przewidziane w art. 8 ustawy co do wysokości odprawy i stażu pracy mają odpowiednie zastosowanie tylko i wyłącznie, gdy przyczyna rozwiązania stosunku pracy leżała wyłącznie po stronie pracodawcy.

Reasumując to, czy odprawa się należy i w jakiej wysokości zależy od kilku czynników, przede wszystkim od tego ile osób zatrudnia ogółem dany pracodawca, z jakich przyczyn następuję zwolnienie z pracy oraz jaki był staż pracy zwalnianego pracownika. Zawsze konieczna jest analiza konkretnej sytuacji.

——

Porad prawnych w portalu infogliwice.pl udziela Kancelaria Radców Prawnych „AMC Anna Mianowska, Michał Chwastek”, ul. Józefa Lompy 6/1, 44-100 Gliwice, tel. 784 009 991