Od deski do deski, czyli szlakiem kościółków drewnianych ziemi gliwickiej.

Dziesiąta, jubileuszowa edycja Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego poprowadzi nas szlakiem drewnianych kościołów ziemi gliwickiej. W ciągu dwóch dni – 15 i 16 września będzie można nie tylko zwiedzić wraz z przewodnikami okoliczne drewniane świątynie, ale też poznać ich historię, technikę budowy i zdobnictwa. W Willi Caro i Zamku Piastowskim znajdziemy wystawy i pasjonujące wykłady – o barokowych polichromiach czy najstarszych kościołach Górnego Śląska. Zaplanowano projekcje filmowe, które przybliżą specyfikę drewnianej architektury sakralnej.

Czekają nas również pokazy mistrza ciesielskiego i spotkania z rzeźbiarzami-amatorami, tworzącymi figury świętych. W niedzielę obchody Gliwickich Dni Dziedzictwa zakończy koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu Perfugium, który odbędzie się w kościele p.w. Wszystkich Świętych.

W ciągu dwóch dni, 15 i 16 września, do okolicznych drewnianych świątyń zwiedzających dowiozą autokary, w których towarzyszyć im będzie przewodnik PTTK.

Opracowano trzy alternatywne trasy wycieczek, podczas których zwiedzić będzie można łącznie trzynaście obiektów.

Trasa I obejmuje kościółki w Ostropie, Smolnicy, Żernicy i Wilczy, trasa II – w Sierakowicach, Rachowicach, Bojszowie, Rudzińcu i Poniszowicach, trasa III -w Zacharzowicach, Sierotach, Księżym Lesie i Szałszy. Dodatkowo w drewnianym kościółku przy ulicy Kozielskiej w Gliwicach na wszystkich chętnych przewodnik czekać będzie w sobotę, 15 września o godzinie 12.00, a w niedzielę o 16.00. Istnieje również możliwość indywidualnego zwiedzania świątyń w wyznaczonych, wskazanych w programie, godzinach. Zainteresowani zwiedzaniem w ramach wycieczek autokarowych proszeni są o wcześniejsze zapisy. Zapisy prowadzone będą od 4 września w Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej (CIKiT) Kino Amok – Scena Bajka przy ul. Dolnych Wałów 3 w Gliwicach. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w autokarach każdy – w ramach jednej trasy – może kupić maksymalnie 4 bilety. Koszt biletu wynosi 3 zł, a za pieniądze uzyskane z ich sprzedaży wydrukujemy pocztówki z wizerunkami odwiedzanych przez nas kościołów. Wraz z folderami zostaną one ofiarowane poszczególnym parafiom, które znalazły się na szlaku tegorocznych GDDK.
Zwiedzanie drewnianych świątyń to dopiero początek!

Gliwickie Dni Dziedzictwa to również wykłady, wystawy i spotkania, a wszystkie związane z „drewnianym sacrum”.

Uczestnicy tegorocznej edycji będą pierwszymi, którzy zobaczą unikalne, archiwalne zdjęcia kościółków drewnianych ziemi gliwickiej ze zbiorów Muzeum w Gliwicach. Są to zarówno fotografie z pierwszej połowy XX w. (zachowane na szklanych kliszach), jak i fotografie powojenne, w tym tak znanych autorów, jak m.in. Piotr Janik czy Józef Matuszczak. Przygotowana w oparciu o nie prezentacja znajdzie się na I piętrze Zamku Piastowskiego. Na Zamku zobaczymy również ekspozycję „Małe sacrum”. Chcemy pokazać przedmioty związane z religijnością indywidualną, towarzyszące prywatnemu sam na sam z Bogiem. Na wystawie znajdą się medaliki z wykopalisk archeologicznych pochodzące z XVI-XVIII w., obrazki religijne z XVIII, XIX i XX stulecia, pamiątki chrztu, modlitewniki, różańce… – mówi Monika Michnik, kurator.

Piękno kościołów drewnianych, ich naturalne otoczenie niezmiennie inspirowało artystów. Dlatego w Willi Caro muzealnicy przygotowali wystawę „Piórkiem i pędzlem”.

Zobaczymy na niej obrazy i rysunki śląskich kościółków, autorstwa m.in. Hansa Sattlera i Ireny Nowakowskiej-Acedańskiej. W Willi odbywać się będą również projekcje reportaży autorstwa Jerzego Kołodziejczyka – „Najpiękniejsze kościółki drewniane Górnego Śląska”.
– Reportaże ukażą najciekawsze górnośląskie kościoły drewniane i będą świetnym uzupełnieniem wykładów, których podczas GDDK wysłuchać będzie można w sali konferencyjnej Willi Caro – opowiada Bożena Kubit z Działu Etnografii Muzeum, autorka scenariusza tegorocznej edycji Gliwickich Dni Dziedzictwa. – W sobotę będzie mowa o najstarszych kościołach Górnego Śląska – dowiemy się na czym polega unikalność drewnianych śląskich świątyń na tle innych tego typu budowli w Europie i w Polsce. W niedzielę zapoznamy z tajnikami rzadkich, niezwykle interesujących malowideł zdobiących podgliwickie kościółki i problemami związanymi z ich konserwacją. Wszystko to podczas wykładu „Barokowe polichromie w kościołach dawnego archiprezbiteriatu gliwickiego”.

W bogatym programie GDDK nie zabraknie również specjalnych pokazów w ogrodzie Willi Caro, dzięki którym nie tylko najmłodsi będą się mogli przekonać, że ciesiołka jest sztuką.

Mistrz tego rzemiosła pokaże sposoby łączenia drewnianych bali w ścianach za pomocą różnych specjalnych nacięć ciesielskich oraz metodę krycia dachu gontami. Towarzyszyć mu będą rzeźbiarze – amatorzy, tworzący drewniane postaci świętych. Zaplanowano również kiermasz twórczości ludowej. Jak co roku po okazyjnych cenach będzie można zakupić muzealne publikacje, w tym najnowszą – książkę z serii Gliwice znane i nieznane. Tom IV, którego premiera odbędzie się właśnie 15 września, podsumowuje i przybliża wątki tematyczne dwu ostatnich edycji Gliwickich Dni Dziedzictwa. Poświęcony jest Obliczom gliwickiej Industrii oraz Ukrytemu miastu, czyli gliwickiej archeologii.

W atmosferę Gliwickich Dni Dziedzictwa wprowadzi nas już 10 września wystawa plenerowa, która znajdzie się na gliwickim Rynku. Od deski do deski – czyli szlakiem drewnianych kościółków ziemi gliwickiej prezentować będzie współczesne zdjęcia okolicznych drewnianych kościołów. Ekspozycja to także swego rodzaju hołd złożony twórcom tych niezwykłych budowli, w zdecydowanej większości anonimowym.

Tegoroczne GDDK honorowym patronatem objęli Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Diecezji Gliwickiej Jan Kopiec, Prezydent Miasta Gliwice Zygmunt Frankiewicz, Rektor Politechniki Śląskiej prof. dr hab. inż. Andrzej Karbownik i Dziekan Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej dr hab. inż. arch. Krzysztof Gasidło.

PROGRAM

Sobota 15 września 2012

WYCIECZKI AUTOKAROWE Z PRZEWODNIKIEM

TRASA 1: Kościoły drewniane w Ostropie, Smolnicy, Żernicy, Wilczy
Grupa I zbiórka 08.30 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 13.20
Grupa II zbiórka 09.30 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 14.20

TRASA 2: Kościoły drewniane w Sierakowicach, Rachowicach, Bojszowie, Rudzińcu, Poniszowicach
Grupa I zbiórka 09.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 15.40
Grupa II zbiórka 12.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 18.40

TRASA 3: Kościoły drewniane w Zacharzowicach, Sierotach, Księżym Lesie, Szałszy
Grupa I zbiórka 13.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 19.15
Grupa II zbiórka 14.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 20.15

Uwaga! Udział w wycieczkach autokarowych wymaga posiadania biletu.
Na wszystkie wycieczki obowiązują wcześniejsze zapisy (limit do 48 miejsc w każdej grupie), które prowadzone będą od 04 września w Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej Kino Amok – Scena Bajka przy ul. Dolnych Wałów 3 w Gliwicach; czynne od wtorku do soboty w godzinach 10.00-18.00, tel. (32) 231 38 55, email: [email protected]
Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w autokarach każdy – w ramach jednej trasy – może kupić maksymalnie 4 bilety. Koszt biletu wynosi 3 zł.

ZWIEDZANIE KOŚCIOŁA PRZY ULICY KOZIELSKIEJ Z PRZEWODNIKIEM – godz. 12.00

Wstęp wolny, ilość miejsc ograniczona.

ZWIEDZANIE INDYWIDUALNE

Drewniane kościółki zwiedzać można również indywidualnie, w następujących godzinach:
Bojszów – godz. 12.00-14.00
Gliwice ul. Kozielska – godz. 11.00-13.00
Księży Las – godz. 16.30-18.30
Ostropa – godz. 9.00-11.00
Poniszowice – godz. 13.00-15.00
Rachowice – godz. 11.00-13.00
Rudziniec – godz. 13.00-15.00
Sierakowice – godz. 10.30-12.30
Sieroty – godz. 15.30-17.30
Smolnica – godz. 10.00-12.00
Szałsza – godz. 18.00-20.00
Wilcza – godz. 12.00-14.00
Zacharzowice – godz. 14.30-16.30
Żernica – godz. 10.30-13.00
Wstęp wolny.

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE

WILLA CARO, ul. Dolnych Wałów 8a
11.00-17.00
Pokazy filmu „Najpiękniejsze kościółki drewniane Górnego Śląska”
scenariusz i realizacja Jerzy Kołodziejczyk
Filmowa prezentacja najcenniejszych kościołów drewnianych diecezji gliwickiej, katowickiej i opolskiej. Ten niezwykły film, zrealizowany w 1995 r., to nie tylko przegląd drewnianych świątyń wraz z podstawowymi informacjami na ich temat, ale jednocześnie cenny dokument mijającego czasu. Ukazuje stan budowli sprzed kilkunastu lat. Oko kamery zarejestrowało wtedy zabytki, których nie możemy już dzisiaj oglądać oraz wystrój kościołów przed zmianami, jakie miały miejsce w ostatnich latach, kiedy to w niektórych podgliwickich świątyniach odkryto i przywrócono pierwotną postać malowidłom ściennym.

11.00-17.00 Pokazy ciesielskie
Podczas pokazu Hubert Wocław, rzemieślnik ciesielski z Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, zaprezentuje sposoby wykonania połączeń narożnych w drewnianych budowlach o konstrukcji zrębowej za pomocą dawnych, różnorodnych nacięć ciesielskich. Poznamy również technikę wykonania i układania gontów.

11.00-17.00 Pokazy rzeźbiarskie
Dwaj rzeźbiarze, Jerzy Chachuła z Sośnicowic i Leszek Sempka z Gliwic, są autorami drewnianych rzeźb sakralnych i kościelnych elementów snycerskich, które znaleźć możemy między innymi w kościołach i kapliczkach w Gliwicach, Zabrzu, Sośnicowicach, Kozłowie, Wielowsi, Dąbrówce, Rudzie Śląskiej, Piekarach Śląskich. Podczas pokazów w ogrodzie Willi Caro zobaczymy, za pomocą jakich metod i technik nadają drewnu kształt figury świętej albo elementu dekoracyjnego.

17.00 Wykład „Najstarsze kościoły Górnego Śląska” – dr Grażyna Ruszczyk, Instytut Sztuki
PAN w Warszawie
Tematem prezentacji są średniowieczne kościoły drewniane na Śląsku, pochodzące z XV i 1. poł. XVI w. Na wstępie przypomniane zostaną najstarsze zabytki drewnianej architektury sakralnej w Europie, szczególnie XII- i XIII-wieczne świątynie norweskie. Świątynie śląskie przedstawione zostaną na tle późnogotyckich kościołów drewnianych zachowanych w innych regionach Polski, głównie na terenie Małopolski. Uwzględnione zostaną też niektóre problemy związane z konserwacją zabytków drewnianych.
Przed wykładem odbędzie się prezentacja najnowszej części zbioru opracowań „Gliwice znane i nieznane” t. IV. Publikacja do nabycia w Willi Caro od 15 września 2012.

Podczas pokazów w ogrodzie Willi Caro trwał będzie również kiermasz wyrobów rękodzielniczych oraz wyprzedaż wydawnictw muzealnych.

ZAMEK PIASTOWSKI, ul. Pod Murami 2
11.00-17.00
Pokaz archiwalnych zdjęć kościołów drewnianych ziemi gliwickiej
Prezentacja unikalnych, archiwalnych zdjęć, które pochodzą ze zbiorów Muzeum w Gliwicach. Są to zarówno fotografie z pierwszej połowy XX w. (zachowane na szklanych kliszach), jak i powojenne, w tym takich autorów jak Piotr Janik czy Józef Matuszczak.
Na wszystkie wydarzenia towarzyszące wstęp wolny.

Niedziela 16 września 2012

WYCIECZKI AUTOKAROWE Z PRZEWODNIKIEM

TRASA 1: Kościoły drewniane w Ostropie, Smolnicy, Żernicy, Wilczy
Grupa I zbiórka 08.30 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 13.20
Grupa II zbiórka 09.30 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 14.20

TRASA 2: Kościoły drewniane w Sierakowicach, Rachowicach, Bojszowie, Rudzińcu, Poniszowicach
Grupa I zbiórka 09.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 15.40
Grupa II zbiórka 12.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 18.40

TRASA 3: Kościoły drewniane w Szałszy, Księżym Lesie, Sierotach, Zacharzowicach
Grupa I zbiórka 13.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 19.15
Grupa II zbiórka 14.45 (Plac Piłsudskiego 9), powrót około 20.15

Uwaga! Udział w wycieczkach autokarowych wymaga posiadania biletu.
Na wszystkie wycieczki obowiązują wcześniejsze zapisy (limit do 48 miejsc w każdej grupie), które prowadzone będą od 04 września w Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej Kino Amok – Scena Bajka przy ul. Dolnych Wałów 3 w Gliwicach; czynne od wtorku do soboty w godzinach 10.00-18.00, tel. (32) 231 38 55, email: [email protected]
Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w autokarach każdy – w ramach jednej trasy – może kupić maksymalnie 4 bilety. Koszt biletu wynosi 3 zł.

ZWIEDZANIE KOŚCIOŁA PRZY ULICY KOZIELSKIEJ Z PRZEWODNIKIEM – godz. 16.00

Wstęp wolny, ilość miejsc ograniczona.

ZWIEDZANIE INDYWIDUALNE

Drewniane kościółki zwiedzać można również indywidualnie, w następujących godzinach:
Bojszów – godz. 12.00-14.00
Gliwice ul. Kozielska – godz. 15.00-17.00
Księży Las – godz. 15.30-17.30
Ostropa – godz. 9.00-11.00
Poniszowice – godz. 13.00-15.00
Rachowice – godz. 11.00-13.00
Rudziniec – godz. 13.00-15.00
Sierakowice – godz. 10.30-12.30
Sieroty – godz. 16.30-18.30
Smolnica – godz. 10.00-12.00
Szałsza – godz. 14.00-16.00
Wilcza – godz. 12.00-14.00
Zacharzowice – godz. 17.30-19.30
Żernica – godz. 10.30-15.00
Wstęp wolny.

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE

WILLA CARO, ul. Dolnych Wałów 8a
11.00-17.00
Pokazy filmu „Najpiękniejsze kościółki drewniane Górnego Śląska”
scenariusz i realizacja Jerzy Kołodziejczyk
Filmowa prezentacja najcenniejszych kościołów drewnianych diecezji gliwickiej, katowickiej i opolskiej. Ten niezwykły film, zrealizowany w 1995 r., to nie tylko przegląd drewnianych świątyń wraz z podstawowymi informacjami na ich temat, ale jednocześnie cenny dokument mijającego czasu. Ukazuje stan budowli sprzed kilkunastu lat. Oko kamery zarejestrowało wtedy zabytki, których nie możemy już dzisiaj oglądać oraz wystrój kościołów przed zmianami, jakie miały miejsce w ostatnich latach, kiedy to w niektórych podgliwickich świątyniach odkryto i przywrócono pierwotną postać malowidłom ściennym.

11.00-17.00
Pokazy rzeźbiarskie
Dwaj rzeźbiarze, Jerzy Chachuła z Sośnicowic i Leszek Sempka z Gliwic, są autorami drewnianych rzeźb sakralnych i kościelnych elementów snycerskich, które znaleźć możemy między innymi w kościołach i kapliczkach w Gliwicach, Zabrzu, Sośnicowicach, Kozłowie, Wielowsi, Dąbrówce, Rudzie Śląskiej, Piekarach Śląskich. Podczas pokazów w ogrodzie Willi Caro zobaczymy, za pomocą jakich metod i technik nadają drewnu kształt figury świętej albo elementu dekoracyjnego.

12.00
Wykład „Barokowe polichromie w kościołach dawnego archiprezbiteriatu gliwickiego” – dr Jerzy Gorzelik, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Tematem wykładu połączonego z prezentacją zdjęć są malowidła ścienne podgliwickich kościołów drewnianych, w szczególności w Gliwicach-Ostropie i Żernicy. Te rzadkie, niezwykle interesujące polichromie, odsłonięte w ostatnich latach spod wielu przemalowań, stanowią przykłady tzw. „Biblii pauperum” (łac. Biblii ubogich), z której osoby nie umiejące czytać mogły poznawać treści Pisma Świętego. W trakcie wykładu zaprezentowany zostanie ich bogaty przekaz ikonograficzny i niezwykła wartość artystyczna.

Podczas pokazów w ogrodzie Willi Caro trwał będzie również kiermasz wyrobów rękodzielniczych oraz wyprzedaż wydawnictw muzealnych.

ZAMEK PIASTOWSKI, ul. Pod Murami 2

11.00-17.00
Pokaz archiwalnych zdjęć kościołów drewnianych ziemi gliwickiej
Prezentacja unikalnych, archiwalnych zdjęć, które pochodzą ze zbiorów Muzeum w Gliwicach. Są to zarówno fotografie z pierwszej połowy XX w. (zachowane na szklanych kliszach), jak i powojenne, w tym takich autorów jak Piotr Janik czy Józef Matuszczak.

KOŚCIÓŁ P.W. WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH, pl. Wszystkich Świętych

17.00
Koncert Zespołu Muzyki Dawnej „Perfugium” pt. „Alfa i Omega”
Zespół Perfugium  został założony w 1997 r. przez grupę młodzieży śpiewającą w scholi dominikańskiego duszpasterstwa Przystań w Krakowie, od którego przejęło nazwę: słowo perfugium (z łac.) oznacza przystań, schronienie, ucieczkę. W trakcie koncertu zaprezentowana zostanie XVI-XVII-wieczna muzyka dawna i tradycyjna z różnych okresów roku liturgicznego: od adwentu do Zesłania Ducha Świętego.

Na wszystkie wydarzenia towarzyszące wstęp wolny.

Podczas GDDK zwiedzać można również WYSTAWY CZASOWE

„Piórkiem i pędzlem”
Piękno kościołów drewnianych, ich naturalne otoczenie niezmiennie inspirowało artystów. Na wystawie zobaczyć można obrazy, rysunki i grafiki górnośląskich kościołów drewnianych, pochodzące ze zbiorów gliwickiego Muzeum. Ich autorami są m.in. Irena Nowakowska-Acedańska, Lukas Mrzyglod (Mrzygłod), Georg Rasel, Hans Sattler i Paweł Steller.
Willa Caro, ul. Dolnych Wałów 8a

„Małe sacrum”
Wystawa ukazuje formy, w jakich jednostka przeżywa sacrum. Na ekspozycję składają się drobne elementy przez wieki związane z obrzędowością, m.in. medaliki z wykopalisk archeologicznych pochodzące z XVI-XVIII w., XVIII-XX-wieczne obrazki religijne, pamiątki chrztu, modlitewniki, różańce itp. Zgromadzone przedmioty, choć nie są na ogół dziełami sztuki, niezmiennie towarzyszą kolejnym pokoleniom w codziennym przeżywaniu duchowości.
Wieża Zamku Piastowskiego, ul. Pod Murami 2

„Od deski do deski – czyli szlakiem kościółków drewnianych ziemi gliwickiej”
Plenerowa wystawa ukazująca współczesne zdjęcia podgliwickich kościołów drewnianych. Przywołuje ona nie tylko mistyczną aurę tych niezwykłych budowli, ale jest także hołdem złożonym ich twórcom, w zdecydowanej większości anonimowym.
Rynek Starego Miasta, wystawa dostępna od 10 września do 10 października

Wystawy czasowe w Willi Caro i Zamku Piastowskim czynne będą od godz. 11.00 do 17.00.
Wstęp wolny.

Szczegółowe informacje dostępne na stronie: www.muzeum.gliwice.pl

infogliwice.pl jest patronem medialnym X GDDK.