Łączyli okrucieństwo z wrażliwością na piękno, bezwzględność z łagodnością i umiłowaniem sztuki, twarde wojenne rzemiosło z poezją.
Czy dlatego japońscy rycerze tak bardzo nas fascynują? A może z tej przyczyny, że cenione przez nich wartości – męstwo, prawość, powściągliwość, wytrzymałość na trudy, honor cenniejszy niż życie i solidarność rodzinna tak bliskie są szlacheckiemu etosowi, na którym wspierała się dawna Rzeczpospolita? 17 października zapraszamy do Willi Caro na otwarcie wystawy pod tytułem Świat japońskich rycerzy – duch wojownika i kunszt artysty, która przybliży nam kulturę, religię i upodobania estetyczne samurajów.
Zgromadzone na wystawie eksponaty zgrupowane zostały wokół organizujących ją wątków – wojna, sztuka i religia oraz wyciszenie. W trzech salach Willi Caro zaprezentujemy różnorodną broń i uzbrojenie, w tym ozdobne elementy oprawy miecza, a obok tego przedmioty łączące się z codziennym życiem samurajów – przykłady rzeźby buddyjskiej, malarstwa, kaligrafii, przedmiotów do ceremonii herbaty.
Obok zabytków z najważniejszych polskich muzeów m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Azji i Pacyfiku, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, na wystawie zobaczymy przede wszystkim bogatą kolekcję obiektów japońskich ze zbiorów Muzeum w Gliwicach. W tym, po raz pierwszy po przeprowadzonej w latach 2013 i 2014 gruntownej konserwacji, pięć kompletnych zbroi samurajskich: cztery typu tōsei-gusoku i jedną typu tatami. O wyjątkowości cennych zbroi, które są ozdobą gliwickich zbiorów od czasów sprzed II wojny światowej, decyduje nie tylko kunszt wykonania, ale ich zdobienia, kolorowe sceny mitologiczne, a przede wszystkim herby feudalnych rodów japońskich, takich jak klan Toki z prowincji Kozuke czy klan Morikawa.
Te unikalne zabytki o znacznych walorach artystycznych i historycznych były dla nas ogromnym wyzwaniem konserwatorskim. Konstrukcja zbroi, które tworzone były z wykorzystaniem różnych technik i materiałów – metalu, skóry, laki, tekstyliów i papieru – uniemożliwiała bowiem rozłożenie na części, które następnie można poddać renowacji.
Konserwacja polegała miedzy innymi na uzupełnianiu ubytków zaprawą z surowej laki oraz wypełniaczami takimi jak pył kamienny, sproszkowana glinka tonoko lub jinoko czy pył drzewny. Kolejne nakładane warstwy – każda o grubości nie większej niż 1 mm – były dodatkowo szlifowane i odtłuszczone. Czynności te powtarzano do momentu uzyskania 95 % wartości grubości powierzchni oryginalnej. Owe prace wymagające wielkiej cierpliwości, wiedzy i praktycznej znajomości dawnych technik i materiałów, prowadzili na zlecenie naszego muzeum pan Janusz Lukaszczyk, pan Marian Mieleszkiewicz i pani Joanna Koryciarz – Kitamikado, od lat zajmujący się konserwacją zabytków japońskich. W Polsce z powodu innego kręgu kulturowego oraz oczywistej trudności w wykonywaniu tych działań – jest niewielu specjalistów mogących podjąć się zadania konserwacji obiektów zabytkowych pochodzenia japońskiego. Konserwatorzy będą jednymi z honorowych gości podczas otwarcia wystawy. Warto podkreślić, że kosztowną i długotrwała konserwację nasze muzeum sfinansowało ze środków własnych oraz dzięki dużemu wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – mówi Damian Recław, odpowiadający za przygotowanie wystawy ze strony Muzeum w Gliwicach.
Na wystawie znajdą się również pojedyncze hełmy i maski chroniące twarz, włócznie, miecze, znakomicie zachowane siodło z drugiej połowy XVII wieku i skrzynię do przechowywania zbroi. Interesującym dopełnieniem kolekcji militariów jest czteroskrzydłowy parawan z okresu Meiji, ze scenami figuralnymi ukazującymi sławnych japońskich rycerzy i jedną dzielną kobietę – wojowniczkę, oraz zespół drzeworytów z okresu Meiji, obejmujący dwanaście rycin Toyoharu Chikanobu, składających się na cykl Bohaterowie i heroiny z Opowieści o rodzie Taira.
Etos rycerski, przez wiele stuleci kształtujący polską kulturę szlachecką, wciąż wpływa na nasz sposób widzenia świata. W tym między innymi można upatrywać przyczyny fascynacji, jaką budzą w Polsce dzieje japońskich samurajów, ich sztuka walki i sposób życia.
Japońskich i polskich rycerzy dzieli całkowicie odmienna kultura a zarazem, paradoksalnie, łączą takie cechy charakteryzujące rycerzy Rzeczpospolitej i Kraju Wschodzącego Słońca jak wyjątkowe męstwo, stawianie honoru ponad życie, poczucie wyjątkowości, heroizm, tęsknota za ideałem. Wystawy poświęcone samurajom i ich kulturze nie są w Polsce zbyt częste, dlatego ekspozycja zorganizowana w Muzeum w Gliwicach, jest znakomitą okazją do przybliżenia tej tematyki szerokiemu kręgowi odbiorców – mówi kurator wystawy, Anna
Katarzyna Maleszko na co dzień pełniąca obowiązki kustosza Kolekcji Sztuki Japońskiej Muzeum Narodowego w Warszawie. Wystawie towarzyszyć będzie bogata oferta zajęć edukacyjnych, warsztatów i wykładów, które przybliżą nam świat japońskich rycerzy, jego etykę i estetykę.
Wystawa: Świat japońskich rycerzy – duch wojownika i kunszt artysty
Kurator: Anna Katarzyna Maleszko, Damian Recław
17 października 2015, Willa Caro, godz. 17.00
Otwarcie wystawy: Świat japońskich rycerzy – duch wojownika i kunszt artysty
