Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego, to coroczne święto miłośników zabytków, podczas którego przywracamy pamięć o minionych czasach.

Odkrywanie śladów przeszłości może być fascynujące, ale bywa również doświadczeniem trudnym. W tym roku podczas XIII już Dni Dziedzictwa spotkamy się z żydowską przeszłością Gliwic oraz regionu. W Polsce już od kilkunastu lat obserwujemy swoisty renesans kultury żydowskiej.

Organizowane są festiwale, wytyczane szlaki turystyczne, restaurowane synagogi i cmentarze. Coraz większy nacisk kładzie się w szkołach na edukację o wielokulturowej historii lokalnej. Jeszcze 25 lat temu ten temat nie istniał w debacie publicznej, a tym bardziej w szkole czy codziennym życiu. Dziś eksplorujemy tą zapomnianą kartę przeszłości, odpowiadając na własną ciekawość.

Zainteresowanie dziedzictwem żydowskim dotyczy również naszego regionu. Już wkrótce w dawnym żydowskim domu przedpogrzebowym przy ul. Poniatowskiego, zostanie otwarty nowy oddział Muzeum w Gliwicach. Dedykowany on będzie właśnie historii Żydów na Górnym Śląsku. Będzie to jedyne w naszym regionie miejsce żywej debaty o historii i wielokulturowej tożsamości Gliwic i regionu. Historia Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego jest szczególnie ciekawa i złożona. Jeszcze przed II wojną światową w obecnych granicach naszego województwa przebiegała granica państw. Mieszkali tu Żydzi polscy i niemieccy. Naszym zdaniem jest to atut tego miejsca i dlatego postaramy się przypomnieć ich historię.

Tegoroczne Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego to przede wszystkim objazdowe i piesze wycieczki. Odwiedzimy zapomniane cmentarze, miejsca po wyburzonych synagogach, przestrzenie w których kiedyś tętniło życie diaspory żydowskiej. Toszek, Wielowieś, Pyskowice, Lubliniec, Gliwice, Zabrze, Sosnowiec i Będzin to miasta do których się udamy, aby odnaleźć ocalałe ślady historii.

Na miejscu w Gliwicach przygotowaliśmy wiele atrakcji. Najmłodszych czeka spotkanie z kotem rabina i warsztaty plastyczno-teatralne. Podczas pieszych wycieczek będzie się można przekonać, że przedwojenna historia Gliwic nadal kryje w sobie wiele tajemnic. Posłuchamy Opowieści Nieobecnych, poznamy burzliwe losy osób, budowniczych miasta, przyjrzymy się pięknej architekturze i jej detalom.

Liczymy, że tegoroczne Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego przyczynią się do wzrostu zainteresowania historią i dziedzictwem mniejszości żydowskiej w naszym regionie. Zrozumienie i akceptacja są najlepszą drogą do tolerancji i wzajemnej współpracy. Wierzymy, że Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego staną się inspiracją do osobistych poszukiwań, by lepiej zrozumieć siebie i miejsce, w którym mieszkamy.

Podczas XIII Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego czeka nas również premiera najnowszej książki z serii Gliwice znane i nieznane oraz otwarcie w Zamku Piastowskim wystawy Ulicami w gliwicką przeszłość. Prezentuje ona najważniejsze odkrycia dokonane podczas prowadzonych pomiędzy 2011 a 2015 rokiem badań archeologicznych ulic i placów Starego Miasta. Z kolei najnowsza książkowa edycja Gliwice znane i nieznane. Zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego to już piąta część tej niezwykle popularnej serii przewodników. Tym razem publikacja prezentuje miejsca i obiekty udostępnione w trakcie X i XII Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego w latach 2012 i 2014. Tematem przewodnim są tu więc kościoły drewniane ziemi gliwickiej oraz zamki, pałace i dwory w powiatach gliwickim i tarnogórskim.

Udział we wszelkich wydarzeniach w ramach XIII edycji Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego jest bezpłatny. Osoby niepełnoletnie mogą brać udział w zwiedzaniu na poszczególnych trasach wyłącznie pod opieką osoby dorosłej.

Uwaga! Ilość osób biorących udział w wycieczkach autokarowych i pieszych jest ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja miejsc.

• Rezerwacja i odbiór biletów na wycieczki autokarowe i piesze prowadzone są od 8 września 2015 r. wyłącznie w Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej (kino Bajka) ul. Dolnych Wałów 3, czynne od wtorku do soboty w godz. od 10.00 do 18.00, tel. (32) 231 38 55. Wycieczki autokarowe i piesze rezerwować można także pisząc na adres mailowy: [email protected]. Wiadomości prosimy wysyłać od godz. 10.00 8 września 2015 r. – maile wysłane wcześniej nie będą brane pod uwagę. W treści wiadomości prosimy o podanie nazwy i godziny wybranej wycieczki, ilości biletów, imienia, nazwiska oraz numeru telefonu.

Uwaga! Jedna osoba może zarezerwować maksymalnie 4 bilety.

W przypadku wycieczek autokarowych z przyczyn niezależnych od organizatora czas trwania wycieczki może ulec zmianie. Za ewentualne opóźnienia organizator nie odpowiada. Prosimy również, aby podczas wizyty na cmentarzach żydowskich mężczyźni mieli nakrycie głowy.

• Zapisy na warsztaty Kot rabina prowadzone są od 8 września 2015 r. Muzeum w Gliwicach, Willa Caro, tel. (32) 335 44 03

XIII Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego odbywają się pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Gliwice Zygmunta Frankiewicza

Program

Galeria plakatów – szlak informacyjno – edukacyjny
Miejsce: Rynek / Gliwice
Termin: 07.09.–23.09.2015 r.
Gliwickie stowarzyszenie Pamięć – Zikaron już kilka lat temu wyznaczyło miejski, pie­szy szlak najważniejszych miejsc związanych z żydowską historią Gliwic. Tym razem zaprezentujemy jego nową, efektowną formę – galerii plakatów umieszczonych w prze­strzeni miasta. Punkty żydowskiego szlaku w przestrzeni Gliwic odnajdziemy w kilku miejscach w centrum miasta oraz na Rynku. Galeria ma pełnić funkcję edukacyjną oraz ma być znakiem rozpoznawczym tegorocznych Gliwickich Dni Dziedzictwa Kul­turowego.

19.09.2015, sobota
Wycieczki piesze na terenie Gliwic
Żydzi gliwiccy – o miłości, życiu i śmierci – wycieczka miejska
Przedwojenna historia Gliwic nadal kryje w sobie wiele tajemnic. Badając nieznane do­tąd źródła historycy dotarli do fascynujących faktów z życia dawnego miasta. Podczas spaceru posłuchamy o burzliwych losach osób, budowniczych miasta, pięknej archi­tekturze i jej detalach. Wycieczka dopełniona zostanie prezentacją z wykorzystaniem archiwalnych materiałów ikonograficznych.
Start: godz. 10.30–13.00, ul. Studzienna 6, GCOP (Klub Perełka), Gliwice
Opracowanie oraz prowadzący wycieczki: Jacek Maniecki, Marek Wojcik
Opowieści Nieobecnych – spacer z audioprzewodnikami.
Opowieści Nieobecnych to jedyne w Polsce audioprzewodniki po żydowskich śla­dach w jedenastu miastach województwa śląskiego. Ich autorami są członkowie Fun­dacji Brama Cukermana z Będzina. Zapraszamy na spacer z audioprzewodnikami „Opowieści Nieobecnych” po gliwickiej starówce.
Trasa spaceru:
START: Rynek, fontanna Neptuna > Zbieg Placu Inwalidów Wojennych i ul. Koś-cielnej > Skrzyżowanie ul. Dolnych Wałów i ul. Studziennej > Rynek 25
Grupa I 13.30–14.30
Grupa II 15.00–16.00
Grupa III 16.30–17.30
Uwaga: Ilość uczestników wszystkich wycieczek pieszych jest ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja.
Warsztaty dla dzieci – Kot rabina
Kot rabina to tytuł serii komiksów Joanny Sfary dla dzieci i dorosłych, w których kot jest przewodnikiem po świecie żydowskiej diaspory. Tytułowy zwierzak stał się inspi­racją dla warsztatów, które w prosty sposób – za pomocą nowych technik i tradycyj­nego teatru cieni – pozwolą dzieciom lepiej zrozumieć kulturę i religię ich żydowskich rówieśników, którzy kiedyś mieszkali w Gliwicach.
Godziny warsztatów:
10.00–11.30 – wiek uczestników: 7-9 lat
12.00–13.30 – wiek uczestników: 5-6 lat
14.00–15.30 – wiek uczestników: 5-6 lat
Prowadzenie: Małgorzta Łuczak, Aneta Ozorek
Miejsce: Muzeum w Gliwicach, Zamek Piastowski ul. Pod Murami 2, sala wystawiennicza
Uwaga: Ilość uczestników ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja.

20.09.2015, niedziela
Wycieczki objazdowe
Podobnie jak w latach minionych koronnym punktem XIII GDDK są wycieczki ob­jazdowe. Tym razem zgodnie z tegorocznym tematem Dni Dziedzictwa nasze wyciecz­ki wyruszą śladem dziedzictwa żydowskiego. Uczestnicy odwiedzą mniejsze i więk­sze miejscowości w regionie odkrywając materialne pozostałości kultury żydowskiej i poznając losy tej społeczności.
Śladami Żydów w miasteczkach województwa śląskiego

Trasa Niebieska 1
START: godz. 8.30, Plac Piłsudskiego, Gliwice
•1. Pyskowice (cmentarz żydowski) •2. Wielowieś (cmentarz żydowski, synagoga)
•3. Toszek (cmentarz żydowski, miejsce po synagodze) •4. Lubliniec (cmentarz, Muzeum Edyty Stein) •POWRÓT: ok. godz. 16:30 Plac Piłsudskiego, Gliwice
Prowadzenie: Grzegorz Kamiński

Trasa Niebieska 2
START: godz. 9.30, Plac Piłsudskiego, Gliwice •Lubliniec (cmentarz, Muzeum Edyty Stein) •Toszek (cmentarz żydowski, miejsce po synagodze) •Wielowieś (cmentarz, synagoga) •Pyskowice (cmentarz) •POWRÓT: ok. godz. 17:30, Plac Piłsudskiego, Gliwice
Prowadzenie: Edward Kaniewski

Śladami Żydów w dużych miastach województwa śląskiego
Trasa Żółta 1
START: godz. 8.30, Plac Piłsudskiego, Gliwice•1. Gliwice (cmentarz ul. Poniatowskiego) •2. Zabrze (cmentarz żydowski) •3. Sosnowiec – Milowice (cmentarz żydowski) •4. Będzin (domy modlitwy: tzw. Synagoga Mizrachi oraz Brama Cukermana – spacer śladami będzińskich Żydów) •5. Czeladź (cmentarz żydowski)•POWRÓT: ok. godz. 16:30, Plac Piłsudskiego, Gliwice
Prowadzenie: Andrzej Ciepał, Dariusz Walerjański

Trasa Żółta 2
START: godz. 9.30, Plac Piłsudskiego, Gliwice
•Będzin (domy modlitwy: tzw. Synagoga Mizrachi oraz Brama Cukermana – spacer śladami będzińskich Żydów) •Czeladź (cmentarz żydowski) •Sosnowiec – Milowice (cmentarz żydowski) •Zabrze (cmentarz żydowski) •Gliwice (cmentarz ul. Poniatowskiego) •POWRÓT: ok. godz. 17:30 Plac Piłsudskiego, Gliwice
Prowadzenie: Andrzej Ciepał, Edward Wieczorek
Uwaga: Ilość uczestników wszystkich wycieczek autokarowych jest ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja.
Wycieczki piesze na terenie Gliwic

Dziedzictwo Żydów Gliwickich – wycieczka miejska
Gliwickie stowarzyszenie Pamięć – Zikaron zaprasza na wycieczkę pieszą szlakiem Dzie­dzictwa Żydów Gliwickich. Uczestnicy odwiedzą m.in. gliwickie zabytkowe cmentarze żydowskie.
START: godz. 10.30 – 13.30, Rynek, fontanna Neptuna
Prowadzenie wycieczki: Bożena Kubit

Opowieści Nieobecnych – spacer z audioprzewodnikami
„Opowieści Nieobecnych” to jedyne w Polsce audioprzewodniki po żydowskiech śla­dach w jedenastu miastach województwa śląskiego. Ich autorami są członkowie Fundacji Brama Cukermana z Będzina. Zapraszamy na spacer z audioprzewodnikami „Opowieści Nieobecnych” po gliwickiej starówce.
Trasa spaceru:
START: Rynek, fontanna Neptuna > Zbieg Placu Inwalidów Wojennych i ul. Kościelnej > Skrzyżowanie ul. Dolnych Wałów i ul. Studziennej > Rynek 25
Grupa I 13.30 – 14.30
Grupa II 15.00 – 16.00
Grupa III 16.30 – 17.30
Uwaga: Ilość uczestników wszystkich wycieczek pieszych jest ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja.

Warsztaty dla dzieci – Kot rabina
Kot rabina to tytuł serii komiksów Joanna Sfara dla dzieci i dorosłych, w których kot jest przewodnikiem po świecie żydowskiej diaspory. Tytułowy zwierzak stał się inspira­cją dla warsztatów, które w prosty sposób – za pomocą nowych technik i tradycyjnego teatru cieni – pozwolą dzieciom lepiej zrozumieć kulturę i religię ich żydowskich rówie­śników, którzy kiedyś mieszkali w Gliwicach.
Godziny warsztatów:
10.00 – 11.30 – wiek uczestników: 7-9 lat
12.00 – 13.30 – wiek uczestników: 5-6 lat
14.00 – 15.30 – wiek uczestników: 5-6 lat
Prowadzenie: Małgorzta Łuczak, Aneta Ozorek
Miejsce: Muzeum w Gliwicach, Zamek Piastowski ul. Pod Murami 2, sala wystawiennicza
Uwaga: Ilość uczestników ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja.

Udział we wszelkich wydarzeniach w ramach XIII edycji Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego jest bezpłatny.

Osoby niepełnoletnie mogą brać udział w zwiedzaniu na poszczególnych trasach wyłącznie pod opieką osoby dorosłej.

Uwaga! Ilość osób biorących udział w wycieczkach autokarowych i pieszych jest ograniczona, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja miejsc.

Rezerwacja i odbiór biletów na wycieczki autokarowe i piesze prowadzone są od 8 września 2015 r. wyłącznie w Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej (kino Bajka) ul. Dolnych Wałów 3, czynne od wtorku do soboty w godz. od 10.00 do 18.00, tel. (32) 231 38 55. Wycieczki autokarowe i piesze rezerwować można także pisząc na adres mailowy: [email protected]. Wiadomości prosimy wysyłać od godz. 10.00 8 września 2015 r. – maile wysłane wcześniej nie będą brane pod uwagę. W treści wiadomości prosimy o podanie nazwy i godziny wybranej wycieczki, ilości biletów, imienia, nazwiska oraz numeru telefonu.
Uwaga! Jedna osoba może zarezerwować maksymalnie 4 bilety.

W przypadku wycieczek autokarowych z przyczyn niezależnych od organizatora czas trwania wycieczki może ulec zmianie. Za ewentualne opóźnienia organizator nie odpowiada. Prosimy również, aby podczas wizyty na cmentarzach żydowskich mężczyźni mieli nakrycie głowy.

Zapisy na warsztaty Kot rabina prowadzone są od 8 września 2015 r. Muzeum w Gliwicach, Willa Caro, tel. (32) 335 44 03

Organizator: Muzeum w Gliwicach
Partnerzy: Stowarzyszenie Pamięć – Zikaron, Fundacja Brama Cukermana, Fundacja Różnorodności i Równości „Kontrasty”, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Katowicach