Na pl. Krakowskim budują pomnik. Architekci, urbaniści i publicyści chcą wstrzymania prac

Na pl. Krakowskim powstaje pomnik Powstań Polskich. Decyzję o jego budowie podjęła kilka lat temu Rada Miasta Gliwice.

Przygotowano list otwarty do prezydenta Gliwic, Adama Neumanna. Poniżej publikujemy go w całości.

Szanowny Pan Adam Neuman,
Prezydent Miasta Gliwice
Rada Miasta Gliwice
Apel o zatrzymanie budowy Pomnika Powstań Polskich na placu Krakowskim w Gliwicach.
„Przestrzenie publiczne są kluczowym elementem struktury miejskiej. To one decydują o tym, jak żyje się w mieście, czy miasto jest raczej przyjazne i życzliwe, czy obce i opresyjne. Przestrzenie publiczne powinny być projektowane z myślą o wszystkich użytkownikach – niezależnie od wieku, płci, statusu materialnego, wykształcenia czy stopnia sprawności.
Plac Krakowski jest przestrzenią publiczną bardzo istotną w strukturze Gliwic: zlokalizowany w śródmieściu, w bezpośrednim sąsiedztwie Politechniki Śląskiej, na uczęszczanej spacerowej trasie pomiędzy rynkiem a parkiem Chrobrego. Plac Krakowski nie ma szczęścia do zagospodarowania: przeprowadzona w latach dziewięćdziesiątych modernizacja wykonana była niezgodnie ze sztuką i jej elementy stopniowo rozbierano. W 2007 roku zniknęło grożące zawaleniem zadaszenie nad sceną, 10 lat później sama scena.
Obecnie Plac Krakowski jako przestrzeń publiczna pozostawia wiele do życzenia, mimo tego jest ważną areną gliwickiego życia miejskiego: służy dzieciom do jazdy na rolkach, młodzieży licealnej i studenckiej do spotkań, osobom starszym do odpoczynku, niezadowolonym do wieców i manifestacji oraz wszystkim – jako miejsce jarmarków, targów i zjazdów food-trucków. Nie jest idealny, ale jest przestrzenią prawdziwie publiczną: dla wszystkich. Ma także wielki potencjał związany z możliwością przeprowadzenia ogólnopolskiego konkursu architektonicznego i budową przestrzeni publicznej z prawdziwego zdarzenia.
Tymczasem na placu tym powstać ma Pomnik Powstań Polskich, którego budowa zainicjowana została przez gliwicki oddział Stowarzyszenia Pamięci Armii Krajowej. Nawet pomijając kwestie tożsamościowe i jego wydźwięk sprzeczny z tożsamością wielu mieszkańców Gliwic i powiatu gliwickiego, taka budowla na publicznym, miejskim placu całkowicie zmieni odczuwanie i charakter przestrzeni. Anachroniczny w kształcie pomnik ma dominującą formę obelisku i z całą pewnością zawłaszczy symbolicznie i formalnie przestrzeń całego placu. Jego budowa w tym miejscu zamknie na wiele lat możliwość modernizacji Placu Krakowskiego i jego zamiany w nowoczesną i prawdziwie przyjazną przestrzeń.
My, niżej podpisani apelujemy do Pana Adama Neumana – Prezydenta Miasta Gliwice i całej Rady Miasta o zatrzymanie procesu budowy pomnika Powstań Polskich w tym miejscu. Z całą pewnością istnieje możliwość wyznaczenia dla niego lepszego miejsca na terenie Gliwic.
Gliwice, miasto o wspaniałej historii rozwoju przestrzennego, ma aspiracje być miastem nowoczesnym. Jedno z haseł, którymi się reklamuje, to PRZYSZŁOŚĆ JEST TU!
Stawianie w ramach ważnych przestrzeni publicznych anachronicznych w formie ikontrowersyjnych w treści pomników, bez etapu debaty publicznej, konsultacji społecznych i konkursu architektonicznego jest działaniem budzącym skojarzenia raczej z okresem PRL niż z nowoczesnym, europejskim miastem XXI wieku”.
Gliwice 26.04.2021

Podpisano:
1. Anna Bać, architektka, prof. PWr, KAiU PAN.
2. dr hab. inż. arch. Natalia Bąba – Ciosek, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Architektury, kierownik Katedry Sztuk Pięknych i Użytkowych
3. Artur Celiński, DNA Miasta i Magazyn Miasta
4. Anna Dudzińska, dziennikarka radiowa
5. Anna Dziewit – Meller, pisarka
6. dr hab. inż. arch. Krzysztof Gerlic, Politechnika Śląska, Wydział Architektury, Katedra Projektowania i Badań Jakościowych w Architekturze
7. dr hab. inż. arch. Robert Idem, Politechnika Gdańska, Wydział Architektury
8. dr hab. Zbigniew Kadłubek, prof. UŚ
9. dr hab. inż. arch. Krzysztof Kafka, prof. PŚ
10. dr hab. inż. arch. Beata Komar, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
11. Robert Konieczny, architekt, KWK Promes
12. Aleksander Krajewski, architekt, Fundacja Napraw Sobie Miasto
13. prof. dr hab. Krzysztof Labus, Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej
14. dr hab. inż. Małgorzata Labus, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej
15. dr hab. Mikołaj Lewicki, Uniwersytet Warszawski, Wydział Socjologii
16. dr Dorota Leśniak – Rychlak, prezeska fundacji Instytut Architektury
17. prof. dr hab. inż. Aleksander Lutyński, Instytut Techniki Górniczej KOMAG
18. dr hab. inż. Marcin Lutyński, Prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowe
19. prof. dr hab. inż. arch. Piotr Lorens, Politechnika Gdańska, Wydział Architektury
20. dr hab. Krzysztof Łęcki, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski
21. Zbigniew Maćków, architekt, Maćków Pracownia Projektowa
22. Izabela Mironowicz, urbanistka
23. dr hab. inż. arch. Justyna Martyniuk – Pęczek, prof. PG, Politechnika Gdańska, Wydział Architektury
24. dr hab. inż. Rafał Morga, prof. PŚ
25. Martyna Obarska, redaktorka wicenaczelna „Magazynu Miasta”, Uniwersytet SWPS
26. Dr inż. arch. Anna Sulimowska, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
27. dr hab. inż. arch. Szymon Opania, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
28. dr hab. inż. arch. Alina Pancewicz, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
29. dr hab. Kacper Pobłocki, Uniwersytet Warszawski, EUROREG UW
30. Robert Skitek, architekt
31. Zbigniew Rokita, pisarz
32. dr hab. inż. Grzegorz Strozik, Prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej
33. dr hab. inż. Tomasz Suponik, Prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej
34. dr inż. arch. Justyna Swoszowska, Stowarzyszenie Miasto Ogród Gliwice
35. dr hab. inż. arch. Anna Szewczenko, prof. PŚ, Politechnik Śląska Wydział Architektury
36. Mikołaj Szubert – Tecl, architekt
37. dr hab. inż. Katarzyna Tobór-Osadnik, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej
38. Małgorzata Tomczak, architektka, redaktorka naczelna miesięcznika Architektura&Biznes
39. dr hab. inż. arch. Agata Twardoch, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
40. Szczepan Twardoch, pisarz
41. dr hab. inż. arch. Katarzyna Ujma – Wąsowicz, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Architektury, Przedstawiciel oddziału śląskiego Towarzystwa Urbanistów Polskich.